فرضيه، بيان آزمون پذير رابطه ي احتمالي ميان متغيرهاست. اصطلاحات ديگري مانند تئوري ها، قانون ها، اصول، و تعميم ها نيز، عيناً مانند فرضيه ها، بيانگر رابطه بين متغيرها هستند. فرضيه يك پيشنهاد توجيهي و به عبارت ديگر، راه حل مسأله است، كه هم موجب استنتاج مي شود و هم به يافتن نظم و ترتيب در ميان واقعيت ها كمك مي كند، و بنابراين پژوهشگر را در بررسي تبيين ها و تجربه هاي وسيع ياري مي دهد. همچنين فرضيه، پيش بيني و انتظارات پژوهشگر را از نتايج پژوهش نشان مي دهد و معمولاً به رابطۀ دو يا چند متغير اشاره دارد. كه معمولا در انجام پايان نامه كارشناسي ارشد مديريت و انجام پروپزال كارشناسي ارشد مديريت وجود دارد.
تدوين فرضيه پژوهش
پژوهشگر پس از آنكه مسأله ي پژوهش را براي خود روشن كرد، پاسخي را به عنوان فرضيه ي تحقيق بيان مي كند. فرضيه، پاسخي بخردانه، احتمالي و موقت به سؤال پژوهشي است كه در مراحل بعدي تحقيق، درستي يا نادرستي آن مورد آزمايش قرار مي گيرد. فرضيه ها، حدس هايي سنجيده و بخردانه هستند كه براساس تجارب قبلي محقق و يا از راه مطالعه ي تحقيقات ديگران به دست مي آيند. بنابراين همان گونه كه كلود برنارد مي گويد «فرضيه به هيچ وجه زاييده ي پندار محض نيست، بلكه همواره پايه اي در مشهودات يعني در طبيعت دارد». محقق گاهي با مطالعه دستاوردهاي پيشينيان، از راه قياس به فرضيه ي خود مي رسد و گاه با مشاهده تك تك اجزا از راه استقراء به يك كليت دست مي يابد و براي سؤال پژوهشي خود، پاسخي موقت پيدا مي كند. مطالعه ي منابع مربوط به موضوع پژوهش، در اين مرحله نيز از اهميت خاصي برخورداراست. ساختن فرضيه بدون مطالعه ي منابع مربوط به موضوع تحقيق و بدون يافتن پايه هاي نظري مناسب در آن زمينه، عملي نيست. مطالعات نظامدار در زمينه ي تحقيق و پيدا كردن نظريه هاي مناسب مربوط به آن، فقط وقتي ميسر است كه پژوهشگر در زمينه ي تحقيق خود از مهارت و تخصص كافي برخوردار باشد.
تدوين فرضيه سبب مي شود كه تحقيق روي يك هدف معين متمركز شود و آنچه كه بايد مورد مشاهده قرار گيرد، مشخص گردد. اين امر از جمع آوري اطلاعات بي حاصل جلوگيري مي كند.
ويژگي هاي تدوين فرضيه
ويژگي هاي تدوين يك فرضيه پژوهش عبارتند از:
- فرضيه بايد دقيق و روشن باشد: اگر فرضيه به صورت روشن، دقيق و مختصر بيان شود، هم درك آن براي خواننده آسان مي شود و هم خود پژوهشگر مي تواند آن را آسان تر مورد آزمون قرار دهد. فرضيه بايد آزمون پذير باشد. فرضيه اي كه متغيرهاي مورد استفاده در آن با هيچ يك از روش هاي اندازه گيري قابل سنجش نباشد، حتي اگر بسيار مهم و جذاب باشد نيز عملاً بدون فايده خواهد بود. به سخن ديگر، اگر براي آزمون اندازه گيري فرضيه اي، ابزار مناسبي در دست نباشد و امكان فراهم آوردن آن نيز وجود نداشته باشد، فرضيه بايد با دانش موجود هماهنگ باشد. همان طور كه پيش از اين نيز بيان شد فرضيه، راه حلي پيشنهادي براي يك مسأله يا مشكل است كه بايد با دانش و نظريه هاي موجود، پژوهش هاي انجام شده، ادبيات تحقيق و عقل سليم همخواني داشته باشد
- فرضيه بايد از قدرت تبيين برخوردار باشد. فرضيه بايد امكان تبيين آنچه را كه سعي در توصيف آن دارد، داشته باشد. اين يك معيار واضح و در عين حال بسيار مهم است.
- فرضيه بايد فارغ از مفاهيم ارزشي و اخلاقي باشد. در علم جايي براي قضاوت هاي اخلاقي و ارزشي وجود ندارد. يعني مسأله ي علمي يك مسأله ي اخلاقي نيست
- فرضيه عمدتاً رابطه ي بين دو يا چند پديده (متغير) را پيش بيني مي كند: بنابراين معمولاً يك گزاره ي جهت دار است، مگر آنكه محقق دليلي براي جهت فرضيه نيافته باشد.
انواع فرضيه ها
يك مسأله را نمي توان به طريق علمي حل كرد، مگر آنكه دست كم يك جواب موقتي داشته باشد (يعني به صورت يك فرضيه درآيد) به طور كلي، مسأله تنها يك پرسش است، و در حقيقت پاسخ ها، يعني فرضيه هايي كه از اين گونه پرسش ها استنباط مي شود، مورد آزمايش قرار مي گيرند. به طور كلي فرضيه بر اساس ملاك هاي مختلفي طبقه بندي شده است، اما در مجموع فرضيه را مي توان به دو دسته كلي تقسيم كرد: فرضيه آماري و فرضيه پژوهشي.
فرضيه آماري
فرضيه آماري معمولاً از طريق فرضيه هاي پژوهشي به وجود مي آيد، رشد مي كند، يا از مفاهيم ضمني آن مايه مي گيرد، اما هرگز با آنها يكي نيست. فرضيه هاي آماري، جمله ها و يا عبارت هايي هستند كه با استفاده از نمادهاي آماري و به صورت پارامتر نوشته مي شوند و نقش آنها هدايت پژوهشگر در انتخاب آزمون آماري است .
به طور كلي، پژوهشگر روش هاي آماري لازم را با استفاده از فرضيه هاي آماري انتخاب مي كند. فرضيه آماري خود به صورت زير تقسيم مي شود:
- فرضيه صفر: اين فرضيه بيانگر عدم ارتباط بين متغيرهاست كه به صورت پارامتر صورت بندي مي شود و با نماد « =۰» نمايش داده مي شود و مبناي رياضي آن برهان خلاف است.
- فرضيه خلاف: اين فرضيه غالباً منطبق با فرضيه پژوهشي است. به بيان ديگر اين فرضيه بيان كننده انتظار پژوهشگر درباره نتايج پژوهش است. اين فرضيه بياني است كه پژوهشگر آرزو مي كند و به صورت پارامتر صورت بندي مي شود وبا نماد «≠۰»نمايش داده مي شود.
فرضيه پژوهشي
اين فرضيه به توصيف و چگونگي روابط بين متغيرها مي پردازد. به بيان ديگر انتظارات پژوهشگر را در خصوص روابط في مابين متغيرها، بيان مي كند و يك راه حل پيشنهادي است. فرضيه پژوهشي خود به دو صورت زير تقسيم مي شود:
- فرضيه پژوهشي جهت دار: در اين نوع فرضيه، جهت تأثير متغير مستقل بر متغير وابسته مشخص و معين مي شود. از اين فرضيه زماني استفاده مي شود كه پژوهشگر دلايل منطقي و مشخصي براي پيش بيني رابطه معيني داشته باشد. جهت فرضيه هاي پژوهشي به كمك مباني نظري و يافته هاي ديگران و تجارب علمي و عملي پژوهشگر تعيين مي شود. براي آزمون فرضيه هاي جهت دار، از آزمون هاي آماري يك دامنه استفاده مي شود.
- فرضيه پژوهشي بدون جهت: فرضيه اي كه در آن جهت يا اختلاف يا روابط بين متغيرها مشخص نيست، فرضيه بدون جهت ناميده مي شود. در پژوهش هايي كه هدف آن كشف روابط بين متغيرها ست، مثل مطالعات اكتشافي، يا ارضاء حس كنجكاوي پژوهشگر است، از فرضيه هاي بدون جهت استفاده مي شود. گرچه بعضي ازنظريه پردازان مثل ويرسما (۱۹۹۱) معتقدند كه در علوم رفتاري بيشتر از فرضيه هاي بدون جهت استفاده مي شود، اما بعضي از نظريه پردازان مانند كرلين ج ر(۱۹۷۳) و ومك كيليپ (۱۹۹۰) بر اين باورند كه در پژوهش هايي كه امكان پيش بيني نتايج وجود ندارد يا حتي در پژوهش هايي كه پيش بيني روابط بين متغيرها مناسب نيست، بهتر است كه در آنها مسأله يا موضوع پژوهش فقط به صورت سؤال بيان شود. در پژوهش هاي كيفي نيز به جاي فرضيه از سؤال استفاده مي شود. براي پژوهش هايي كه پيشينه مطالعاتي ندارند نيز مي توان فرضيه را بدون جهت نوشت و يا از سوال استفاده نمود. در صورتي كه از فرضيه بدون جهت استفاده كنيم، از آزمون هاي آماري دو دامنه استفاده مي شود.
- بيان فرضيه صفر ضروري نيست و چنانچه فرضيه به صورت جهت دار بيان شود، درك آن آسان تر است.
به گونه كلي فرضيه هاي نوع اول و دوم شكل فرضيه هاي علمي را دارند و محدود به روابط ساده خطي هستند. لازم به ذكر است كه هر چه تعداد بيشتري از متغيرها به طور همزمان با هم در نظر گرفته شوند، تعداد فرضيه هاي ممكن نيز به گونه قابل توجهي افزايش مي يابد. فرضيه نوع سوم، در حقيقت مانند همان فرضيه صفر در آزمون هاي آماري است، به همين دليل فاقد جهت پيش بيني يك متغير از روي متغير ديگر است. فرضيه نوع چهارم، بيانگر يك رابطه غير خطي است. به طور كلي براي تدوين فرضيه، پژوهشگر مي تواند هم از استقراء و هم از قياس استفاده كند. البته استقراء با داده ها يا مشاهده (رويدادهاي تجربي) شروع مي شود و به سوي فرضيه ها و تئوري ها پبش مي رود. پايه و اساس يك علم تجربي را در حقيقت همان مشاهده و تعميم استقرائي تشكيل مي دهد و تركيب مشاهده كه يك رابطه كلي تر، يعني فرضيه را به وجود مي آورد.
فرضيه هاي اصلي و فرعي
هر تحقيق داراي يك فرضيه اصلي و يك يا چند فرضيه فرعي مي باشد. فرضيه اصلي همان عنوان تحقيق مي باشد و فرضيات فرعي به تعداد متغيرها و روابط آنها كه در مدل يا چارچوب نظري تحقيق آمده است، مي باشد. به عبارت ديگر تعداد فرضيات فرعي به تعداد متغيرها و روابط بين آنها بستگي دارد. بايد توجه داشت اين امر در مورد سوالات اصلي و فرعي نيز صدق مي كند.
كاربران گرامي، با مطالعه اين مطلب مي توانيد درك بهتري از فرضيه هاي پژوهشي در انجام پروپزال و پايان نامه كارشناسي ارشد مديريت خود داشته باشيد.
منبع: modirama.ir
فرضيه، بيان آزمون پذير رابطه ي احتمالي ميان متغيرهاست. اصطلاحات ديگري مانند تئوري ها، قانون ها، اصول، و تعميم ها نيز، عيناً مانند فرضيه ها، بيانگر رابطه بين متغيرها هستند. فرضيه يك پيشنهاد توجيهي و به عبارت ديگر، راه حل مسأله است، كه هم موجب استنتاج مي شود و هم به يافتن نظم و ترتيب در ميان واقعيت ها كمك مي كند، و بنابراين پژوهشگر را در بررسي تبيين ها و تجربه هاي وسيع ياري مي دهد. همچنين فرضيه، پيش بيني و انتظارات پژوهشگر را از نتايج پژوهش نشان مي دهد و معمولاً به رابطۀ دو يا چند متغير اشاره دارد. كه معمولا در انجام پايان نامه كارشناسي ارشد مديريت و انجام پروپزال كارشناسي ارشد مديريت وجود دارد.
تدوين فرضيه پژوهش
پژوهشگر پس از آنكه مسأله ي پژوهش را براي خود روشن كرد، پاسخي را به عنوان فرضيه ي تحقيق بيان مي كند. فرضيه، پاسخي بخردانه، احتمالي و موقت به سؤال پژوهشي است كه در مراحل بعدي تحقيق، درستي يا نادرستي آن مورد آزمايش قرار مي گيرد. فرضيه ها، حدس هايي سنجيده و بخردانه هستند كه براساس تجارب قبلي محقق و يا از راه مطالعه ي تحقيقات ديگران به دست مي آيند. بنابراين همان گونه كه كلود برنارد مي گويد «فرضيه به هيچ وجه زاييده ي پندار محض نيست، بلكه همواره پايه اي در مشهودات يعني در طبيعت دارد». محقق گاهي با مطالعه دستاوردهاي پيشينيان، از راه قياس به فرضيه ي خود مي رسد و گاه با مشاهده تك تك اجزا از راه استقراء به يك كليت دست مي يابد و براي سؤال پژوهشي خود، پاسخي موقت پيدا مي كند. مطالعه ي منابع مربوط به موضوع پژوهش، در اين مرحله نيز از اهميت خاصي برخورداراست. ساختن فرضيه بدون مطالعه ي منابع مربوط به موضوع تحقيق و بدون يافتن پايه هاي نظري مناسب در آن زمينه، عملي نيست. مطالعات نظامدار در زمينه ي تحقيق و پيدا كردن نظريه هاي مناسب مربوط به آن، فقط وقتي ميسر است كه پژوهشگر در زمينه ي تحقيق خود از مهارت و تخصص كافي برخوردار باشد.
تدوين فرضيه سبب مي شود كه تحقيق روي يك هدف معين متمركز شود و آنچه كه بايد مورد مشاهده قرار گيرد، مشخص گردد. اين امر از جمع آوري اطلاعات بي حاصل جلوگيري مي كند.
ويژگي هاي تدوين فرضيه
ويژگي هاي تدوين يك فرضيه پژوهش عبارتند از:
- فرضيه بايد دقيق و روشن باشد: اگر فرضيه به صورت روشن، دقيق و مختصر بيان شود، هم درك آن براي خواننده آسان مي شود و هم خود پژوهشگر مي تواند آن را آسان تر مورد آزمون قرار دهد. فرضيه بايد آزمون پذير باشد. فرضيه اي كه متغيرهاي مورد استفاده در آن با هيچ يك از روش هاي اندازه گيري قابل سنجش نباشد، حتي اگر بسيار مهم و جذاب باشد نيز عملاً بدون فايده خواهد بود. به سخن ديگر، اگر براي آزمون اندازه گيري فرضيه اي، ابزار مناسبي در دست نباشد و امكان فراهم آوردن آن نيز وجود نداشته باشد، فرضيه بايد با دانش موجود هماهنگ باشد. همان طور كه پيش از اين نيز بيان شد فرضيه، راه حلي پيشنهادي براي يك مسأله يا مشكل است كه بايد با دانش و نظريه هاي موجود، پژوهش هاي انجام شده، ادبيات تحقيق و عقل سليم همخواني داشته باشد
- فرضيه بايد از قدرت تبيين برخوردار باشد. فرضيه بايد امكان تبيين آنچه را كه سعي در توصيف آن دارد، داشته باشد. اين يك معيار واضح و در عين حال بسيار مهم است.
- فرضيه بايد فارغ از مفاهيم ارزشي و اخلاقي باشد. در علم جايي براي قضاوت هاي اخلاقي و ارزشي وجود ندارد. يعني مسأله ي علمي يك مسأله ي اخلاقي نيست
- فرضيه عمدتاً رابطه ي بين دو يا چند پديده (متغير) را پيش بيني مي كند: بنابراين معمولاً يك گزاره ي جهت دار است، مگر آنكه محقق دليلي براي جهت فرضيه نيافته باشد.
انواع فرضيه ها
يك مسأله را نمي توان به طريق علمي حل كرد، مگر آنكه دست كم يك جواب موقتي داشته باشد (يعني به صورت يك فرضيه درآيد) به طور كلي، مسأله تنها يك پرسش است، و در حقيقت پاسخ ها، يعني فرضيه هايي كه از اين گونه پرسش ها استنباط مي شود، مورد آزمايش قرار مي گيرند. به طور كلي فرضيه بر اساس ملاك هاي مختلفي طبقه بندي شده است، اما در مجموع فرضيه را مي توان به دو دسته كلي تقسيم كرد: فرضيه آماري و فرضيه پژوهشي.
فرضيه آماري
فرضيه آماري معمولاً از طريق فرضيه هاي پژوهشي به وجود مي آيد، رشد مي كند، يا از مفاهيم ضمني آن مايه مي گيرد، اما هرگز با آنها يكي نيست. فرضيه هاي آماري، جمله ها و يا عبارت هايي هستند كه با استفاده از نمادهاي آماري و به صورت پارامتر نوشته مي شوند و نقش آنها هدايت پژوهشگر در انتخاب آزمون آماري است .
به طور كلي، پژوهشگر روش هاي آماري لازم را با استفاده از فرضيه هاي آماري انتخاب مي كند. فرضيه آماري خود به صورت زير تقسيم مي شود:
- فرضيه صفر: اين فرضيه بيانگر عدم ارتباط بين متغيرهاست كه به صورت پارامتر صورت بندي مي شود و با نماد « =۰» نمايش داده مي شود و مبناي رياضي آن برهان خلاف است.
- فرضيه خلاف: اين فرضيه غالباً منطبق با فرضيه پژوهشي است. به بيان ديگر اين فرضيه بيان كننده انتظار پژوهشگر درباره نتايج پژوهش است. اين فرضيه بياني است كه پژوهشگر آرزو مي كند و به صورت پارامتر صورت بندي مي شود وبا نماد «≠۰»نمايش داده مي شود.
فرضيه پژوهشي
اين فرضيه به توصيف و چگونگي روابط بين متغيرها مي پردازد. به بيان ديگر انتظارات پژوهشگر را در خصوص روابط في مابين متغيرها، بيان مي كند و يك راه حل پيشنهادي است. فرضيه پژوهشي خود به دو صورت زير تقسيم مي شود:
- فرضيه پژوهشي جهت دار: در اين نوع فرضيه، جهت تأثير متغير مستقل بر متغير وابسته مشخص و معين مي شود. از اين فرضيه زماني استفاده مي شود كه پژوهشگر دلايل منطقي و مشخصي براي پيش بيني رابطه معيني داشته باشد. جهت فرضيه هاي پژوهشي به كمك مباني نظري و يافته هاي ديگران و تجارب علمي و عملي پژوهشگر تعيين مي شود. براي آزمون فرضيه هاي جهت دار، از آزمون هاي آماري يك دامنه استفاده مي شود.
- فرضيه پژوهشي بدون جهت: فرضيه اي كه در آن جهت يا اختلاف يا روابط بين متغيرها مشخص نيست، فرضيه بدون جهت ناميده مي شود. در پژوهش هايي كه هدف آن كشف روابط بين متغيرها ست، مثل مطالعات اكتشافي، يا ارضاء حس كنجكاوي پژوهشگر است، از فرضيه هاي بدون جهت استفاده مي شود. گرچه بعضي ازنظريه پردازان مثل ويرسما (۱۹۹۱) معتقدند كه در علوم رفتاري بيشتر از فرضيه هاي بدون جهت استفاده مي شود، اما بعضي از نظريه پردازان مانند كرلين ج ر(۱۹۷۳) و ومك كيليپ (۱۹۹۰) بر اين باورند كه در پژوهش هايي كه امكان پيش بيني نتايج وجود ندارد يا حتي در پژوهش هايي كه پيش بيني روابط بين متغيرها مناسب نيست، بهتر است كه در آنها مسأله يا موضوع پژوهش فقط به صورت سؤال بيان شود. در پژوهش هاي كيفي نيز به جاي فرضيه از سؤال استفاده مي شود. براي پژوهش هايي كه پيشينه مطالعاتي ندارند نيز مي توان فرضيه را بدون جهت نوشت و يا از سوال استفاده نمود. در صورتي كه از فرضيه بدون جهت استفاده كنيم، از آزمون هاي آماري دو دامنه استفاده مي شود.
- بيان فرضيه صفر ضروري نيست و چنانچه فرضيه به صورت جهت دار بيان شود، درك آن آسان تر است.
به گونه كلي فرضيه هاي نوع اول و دوم شكل فرضيه هاي علمي را دارند و محدود به روابط ساده خطي هستند. لازم به ذكر است كه هر چه تعداد بيشتري از متغيرها به طور همزمان با هم در نظر گرفته شوند، تعداد فرضيه هاي ممكن نيز به گونه قابل توجهي افزايش مي يابد. فرضيه نوع سوم، در حقيقت مانند همان فرضيه صفر در آزمون هاي آماري است، به همين دليل فاقد جهت پيش بيني يك متغير از روي متغير ديگر است. فرضيه نوع چهارم، بيانگر يك رابطه غير خطي است. به طور كلي براي تدوين فرضيه، پژوهشگر مي تواند هم از استقراء و هم از قياس استفاده كند. البته استقراء با داده ها يا مشاهده (رويدادهاي تجربي) شروع مي شود و به سوي فرضيه ها و تئوري ها پبش مي رود. پايه و اساس يك علم تجربي را در حقيقت همان مشاهده و تعميم استقرائي تشكيل مي دهد و تركيب مشاهده كه يك رابطه كلي تر، يعني فرضيه را به وجود مي آورد.
فرضيه هاي اصلي و فرعي
هر تحقيق داراي يك فرضيه اصلي و يك يا چند فرضيه فرعي مي باشد. فرضيه اصلي همان عنوان تحقيق مي باشد و فرضيات فرعي به تعداد متغيرها و روابط آنها كه در مدل يا چارچوب نظري تحقيق آمده است، مي باشد. به عبارت ديگر تعداد فرضيات فرعي به تعداد متغيرها و روابط بين آنها بستگي دارد. بايد توجه داشت اين امر در مورد سوالات اصلي و فرعي نيز صدق مي كند.
كاربران گرامي، با مطالعه اين مطلب مي توانيد درك بهتري از فرضيه هاي پژوهشي در انجام پروپزال و پايان نامه كارشناسي ارشد مديريت خود داشته باشيد.
منبع: modirama.ir
جيم ران، ميلياردري كه حتي پولي براي كلوچه خريدن نداشت!